Овошјето и зеленчукот се дел од здравата исхрана и експертите се согласуваат дека треба да ги јадеме секој ден. Со антиоксиданти и влакна и голем број витамини и минерали кои ги има во изобилство, овошјето и зеленчукот се одличен и вкусен избор што може да се подготви на безброј начини.
Позитивно е што живееме во земја која има многу обработливо земјиште, така што, за разлика од некои други земји, имаме можност да добиеме домашно овошје и зеленчук од производители, а не само од оние увезните во големите трговски ланци.
Но, дали знаевте дека кај повеќето овошја и зеленчуци, зреењето може да влијае на здравствените придобивки што ги нудат? Веројатно барем еднаш ви се случило да заборавите на овошјето или зеленчукот, па по некое време тоа да ја смени бојата, текстурата и вкусот, а со тоа и здравствените придобивки бидејќи овошјето и зеленчукот немаат ист сооднос на соединенија пред и по зреењето.
Иако може да се искористат и мекото авокадо и тврдата и зелена банана, добро е да се знае која е разликата помеѓу зрелите намирници и оние што се веќе малку презреани.
Содржината на шеќер и скроб варира во голема мера
Откако овошјето или зеленчукот достигнуваат целосна големина, започнува процесот на зреење, скробот се претвора во шеќер, се развиваат фенолни соединенија (пигменти), текстурата станува помека и пектинот (полисахарид на храна) станува растворлив во вода. Сето ова значи дека храната е зрела, дека има правилен изглед и препознатлив вкус.
Затоа, незрелата и презрелата храна имаат сосема поинаков хемиски состав. Храната што е незрела содржи повеќе скроб и помалку шеќер, додека презрелата храна содржи многу шеќер и малку скроб.
Ова може лесно да се објасни со примерот на бананата, која е едно од најпознатите и најпопуларните овошја. Незрелите банани (познати и како „зелени“ банани) имаат помалку шеќер и поотпорен скроб (скроб што не може да се свари и станува храна за цревната микробиота). Кога таа банана зрее, отпорниот скроб се претвора во шеќер, менувајќи го односот. Консумирањето незрела банана ќе резултира со побавно, регулирано ослободување на шеќер во крвотокот, додека консумирањето зрела банана ќе предизвика побрз скок на шеќерот во крвта.
Кога јадете незрела банана и која било друга незрела храна, како што е суров компир или грав, треба да размислите дека може да се појават некои проблеми. Бидејќи отпорниот скроб, со кој изобилува незрелата храна, патува до дебелото црево, вашиот дигестивен систем може да не го свари, бидејќи не е навикнат да консумира ваков вид скроб и количина на влакна. Ако имате чувствителен стомак, јадете полека „зелена“ храна, постепено додавајте повеќе влакна и дозволете му на телото да се прилагоди, за да постигне целосна здравствена исплатливост од храната, без пречки во варењето.
Антиоксидантните вредности обично се зголемуваат со зреење на овошјето
Покрај претворањето на скробот во шеќер, најзначајната промена за време на процесот на зреење е развојот на витамини и минерали, а се покажало дека антиоксидантите особено се зголемуваат за време на зреењето. Слично, антоцијанинот, антиоксидантно соединение што им дава на овошјето и зеленчукот длабока виолетова боја, се зголемува повеќе од четири пати за време на преминот од незрели во зрели.
За среќа, овошјата богати со антиоксиданти изгледаат најатрактивно кога се во најголема зрелост, а тогаш содржат и најмногу шеќер, па природните и здрави шеќери ќе го заменат вашето уживање во слатките.
Содржината на витамин Ц се менува
Витаминот Ц во пиперките, доматите и ананасот се зголемува со зреење на овошјето. Меѓутоа, во портокалите, грозјето и лимоните, содржината на витамин Ц е всушност најголема кога плодот е половина зрел. Витаминот Ц е многу важен за телото и помага во зајакнување на имунолошкиот систем, заштита од слободни радикали, заздравување на телото, а во некои случаи и во апсорпција на железо, затоа се препорачува редовно консумирање во препорачаните дози.
И тогаш што да се избере, незрела или презрела храна?
Точниот одговор е дека е најдобро да се избере зрела храна, но ако добиете голема количина домашен производ што е незрел или презрел, тогаш секако искористите го.
Зелената банана може да се користи за креми, колачи, како додаток на овесна каша или за утринско смути. Зелените домати може да се испржат или да се користат за салца, додека незрелите јагоди може да се комбинираат со зрели во овошна салата или сладолед, а зелените сливи може да се киселат или да се замрзнат и да се зачуваат за сос или колачи.
Презреениот зеленчук е одличен за компоти или чорби, а презреаните плодови се идеални за домашен џем или торта, а ако имате премногу, секогаш можете да замрзнете.
Во секоја кујна има доволно простор за сите фази на зрелост, само ви треба малку креативност и волја за да се погрижите за производите. Без оглед на зрелоста, секое овошје и зеленчук има свое место во здрав, балансиран оброк, ваше е да го искористите добро.
Фото: Unsplash
