На настанот Gentlemen’s expo кој се случуваше во текот на изминатиов викенд во просториите на М-Кар Македонија, како изненадување на вечерта, во саботната вечерна забава, можевме да уживаме во магијата на група научници од Технолошко-металуршкиот факултет во Скопје.
Во нивното иновативно, револуционерно и навистина досега невидено шоу овој пат учествуваше и доцент Арианит Река и неговите соработници од Универзитетот во Тетово. Тиe беа дел од екипата задолжена за реакциите на палење во живо и приредија вистински спектакл за публиката.
За што всушност станува збор?
Нашата соговорничка Јана Клопчевска Симоновска, доцент на Технолошко-металуршкиот факултет, катедра за прехранбена и биотехнологија, и нејзината колешка Мишела Темков од истата катедра сосема случајно, ја започнуваат апликацијата на молекуларната гастрономија кај нас. На иницијатива на дизајнерката и професорка Лидија Георгиева, исто така од Технолошко- металуршкиот факултет тие се мотивирани да учестуваат на минатогодишната Недела на дизајн. И тука почнува сѐ. Тие ја претставуваат својата научна молекуларна гастрономија.
Оттогаш наваму тимски учествуваат на неколку настани во кои се вклучени лабораториски експерименти, молекуларна храна и пијалаци. Тимот започнува во соработка со студенти, а сега веќе идни магистри и колеги (вкупно 4 жени и еден маж) кои прават дизајн со молекуларна храна, кетеринг, пијалоци кои се палат, испаруваат, се служат во ледени топки и во епрувети, ги претвораат од течна во цврста состојба, ѝ ја менуваат формата на храната и практично, ништо од она што ни е познато како вкус или облик, повеќе не е исто, туку станува мистично.
„Ова што ние го правиме е уникатно. На пример, неодамна бев во Сингапур и знам дека Јапонците ја работат доста оваа молекуларна храна. Верувале или не, тие ја имат оваа храна и во маркетите. Барцелона пак, е најголемиот европски центар на сите тие обуки, науки и луѓе кои се занимаваат со ваков вид на храна. Обично готвачите работат само храна, баровите само миксологија. Ние сме комбинација на сето тоа заедно, мобилни сме, ги носиме сите работи со нас и на лице место правиме вистинско шоу и презентација на молекуларна гастрономија и молекуларна миксологија на молекуларно ниво.
Значи, ниту виното е течно, ниту жолчката од јајце е жолчка од јајце, алкохолот е во гасовита состојба и буквално, наместо да го пиете, го шмркате.
Мохитото е исто така во цврста состојба, а перлите (или кавијарот) се од мента, од киви, или од некое друго овошје и се служат во епрувети кои чадат, тука е и молекуларниот лимон во боја и слично“, набројува Јана дел од нивните менија.
Нема готвачки финти, само наука и експерименти
Јана, за разлика од нејзината колешка Мишела, до пред извесно време не сакала да готви. Откако почнала да се занимава со молекуларна гастрономија и миксологија, ѝ се разбудила и желбата за готвење, иако, признава, многу почесто кога го отвара фрижидерот помислува на тоа што од намирниците во него, може да искористи во своите експерименти, отколку што може да зготви дома за ручек.
„Навистина знам да се заиграм во лабораторијата и ми е многу интересно, особено кога е целиот тим заедно. Агенцијата Ботега, пак, поточно нејзините сопственички Ивана и Марија ни се најголема поддршка па сите функционираме многу добро како екипа.
Сепак, морам да потенцирам дека ова не е храна за домашна употреба. Исто така, ќе кажам дека ние сме и остануваме научници, а не готвачи или бармени. Кај нас многу доцниме со овој тип на храна и сметам дека ако готвачите сакаат да работат молекуларна гастрономија, тогаш треба да се обучат и сѐ да се подигне на едно повисоко ниво, а тие кои сакаат да ја работат молекуларната гастрономија треба максимално да ѝ се посветат бидејќи е тоа буквално – наука.
Во нашата работа нема готвачки финти туку многу експериментирање, проби и тестирање“, вели таа и додава: „Колку и да звучи и изгледа сето тоа чудно, ова е безбедна храна која само ја менува својата состојба, а сите тие подлоги за експериментирање се екстрахирани, изолирани од некои алги или растенија и нема ништо што не може да се консумира. Секако, не е храна која се јаде количински, туку станува збор зе еден вид на луксузни деликатеси.
Од пиперка до средство против вошки
Инаку, Јана Клопчевска Симоновска има докторирано на Факултетот за хемија и хемиско инженерство во Марибор. Кога станува збор за нејзиниот докторат, не можеме да не споменеме за што станува збор. Имено, таа од црвената лута пиперка има направено повеќе апликации или апликации на рециклирана храна и остатоци од храна. Еден пример е средството против вошките кај тутунот, во соработка со Институтот за тутун во Прилеп. Со екстрактот од плацента 98 отсто го замениле хемискиот препарат против вошки на тутунот, со биолошки, еколошки и безбеден препарат.
„За жал, ова не функционира и во индустриски размери, затоа што кај нас индустријата не е заинтересира или едноставно не постои линк помеѓу индустријата и науката“, вели Јана.
Драгица Христова
